Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo đang trở thành hướng đi hiệu quả tại các huyện miền núi Thanh Hóa. Đây là một trong 7 dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, góp phần khai thác lợi thế địa phương, khơi dậy tinh thần chủ động và tạo động lực để người dân tự vươn lên thoát nghèo.
Thay đổi cuộc sống từ những mô hình nhỏ
Ba năm trước, gia đình ông Lê Văn Minh (xã Linh Sơn) vẫn chật vật với cây ngô, sắn. Tham gia dự án giảm nghèo, ông được hỗ trợ 2 con bò giống và tập huấn kỹ thuật. Đến nay, đàn bò đã nhân lên 7 con, mang lại thu nhập 60 – 70 triệu đồng/năm. “Nhờ đàn bò, gia đình tôi sửa được nhà, con cái có điều kiện học hành đầy đủ”, ông Minh chia sẻ.
Tương tự, chị Lò Thị Hoa (xã Sơn Thủy) được hỗ trợ nuôi dê sinh sản. Chỉ sau 2 năm, đàn dê tăng lên hơn 20 con, cho thu nhập gần 100 triệu đồng/năm. “Trước đây tôi từng nghĩ cả đời gắn với cái nghèo. Giờ tôi đã có thể lo cho con và tính chuyện mở rộng chuồng trại”, chị Hoa bày tỏ.
Khai thác lợi thế địa phương
Theo thống kê, từ năm 2021 đến 2024, toàn tỉnh Thanh Hóa đã hình thành hơn 600 mô hình sinh kế. Ngoài chăn nuôi trâu, bò, dê, người dân còn phát triển trồng dược liệu, cây ăn quả, nuôi cá lồng trên sông và hồ thủy điện. Các mô hình vừa phù hợp điều kiện từng vùng, vừa tận dụng đất đai, mặt nước để tạo nguồn thu mới.
Nguồn vốn triển khai được đảm bảo từ ngân sách Trung ương hơn 436 tỷ đồng cùng với 125 tỷ đồng đối ứng từ người dân. Hơn 18.000 hộ đã được hỗ trợ, trong đó có nhiều hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và hộ do phụ nữ làm chủ. Điểm đáng chú ý là dự án không chỉ cấp vốn mà còn đồng hành bằng tập huấn, chuyển giao kỹ thuật để bà con tự tin làm chủ sản xuất.
Thành quả từ sự thay đổi tư duy
Tại thôn Tà Bán (xã Trung Sơn), mô hình nuôi cá lồng đã giúp anh Đinh Công Chức thu nhập ổn định. Hiện gia đình anh có 6 lồng cá, mỗi năm lãi khoảng 150 triệu đồng. “Ban đầu lo lắm, nhưng nhờ tập huấn và cán bộ hướng dẫn, giờ cá lớn nhanh, đầu ra thuận lợi, thu nhập cao gấp nhiều lần trồng ngô”, anh Chức nói.
Nhờ các mô hình hiệu quả, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh giảm từ 68% (năm 2022) xuống còn 34% (năm 2024). Thu nhập bình quân đầu người cũng tăng từ 26 triệu đồng/năm (2020) lên 30 triệu đồng (2024), dự kiến đạt 48 triệu đồng vào cuối năm 2025.
Quan trọng hơn, người dân đã thay đổi tư duy: từ chỗ trông chờ hỗ trợ sang chủ động mở rộng sản xuất. Một số hộ liên kết thành tổ hợp tác, hợp tác xã để tiêu thụ sản phẩm. Bà Vi Thị Lan (huyện Thường Xuân) cho biết: “Ngày trước bán dê chỉ loanh quanh trong xã, nay có hợp tác xã bao tiêu, bà con yên tâm sản xuất hơn”.
Mục tiêu giảm nghèo bền vững
Thanh Hóa đặt mục tiêu mỗi năm giảm ít nhất 1,5% hộ nghèo, riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm 3%. Đến năm 2030, tỉnh phấn đấu không còn xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn.
Để đạt mục tiêu, địa phương tiếp tục đa dạng hóa mô hình sinh kế, ứng dụng khoa học – kỹ thuật, mở rộng liên kết với doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Đồng thời, công tác giám sát sẽ được tăng cường để nguồn vốn hỗ trợ đến đúng đối tượng, góp phần xây dựng nền tảng phát triển lâu dài cho người dân miền núi.